Η Αράλη από τη δεκαετία του 1960 συρρικνώνεται σταθερά, καθώς τα δυο ποτάμια που την τροφοδοτούσαν, Σιρ Νταριά και Αμού Ντάρια, εκτράπηκαν επί Σοβιετικής Ένωσης προς την έρημο για να τροφοδοτούν έργα άρδευσης.
“Πρόκειται πιθανότατα για την πρώτη φορά που έχει αποξηραθεί πλήρως τα τελευταία 600 χρόνια, από την εποχή του Μεσαίωνα όταν και εξετράπη ο ποταμός Άμου Ντάρια στην Κασπία Θάλασσα”, δήλωσε ο Φίλιπ Μίκλιν του Πανεπιστημίου του Δυτικού Μίσιγκαν.
Σύμφωνα και με τη NASA, για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία, η ανατολική πλευρά της Λίμνης Αράλης έχει αποξηραθεί ολοκληρωτικά. Το 2004 η λίμνη είχε συρρικνωθεί στο 24% του αρχικού της μεγέθους, και ο πενταπλασιασμός της αλμυρότητάς της σκότωσε σχεδόν το σύνολο της χλωρίδας και πανίδας που φιλοξενούσε. Η εξαφάνιση της Αράλης συχνά περιγράφεται ως η μεγαλύτερη περιβαλλοντική καταστροφή που έγινε από τον άνθρωπο.
Το Καζακστάν καταβάλλει σήμερα προσπάθειες να διασώσει ότι απέμεινε από το βόρειο τμήμα της Αράλης (τη Μικρή Αράλη) κατασκευάζοντας το 2005 ένα φράγμα που ανύψωσε τη στάθμη των υδάτων κατά δυο μέτρα και μείωσε κάπως την αλμυρότητα, επιτρέποντας την επανεμφάνιση ψαριών.
Το 2007 είχε το 10% της αρχικής της έκτασης και διαχωρίστηκε σε τρεις ξεχωριστές λίμνες, δυο από τις οποίες είναι υπερβολικά αλμυρές για να φιλοξενήσουν ψάρια. Τα ψαροχώρια που κάποτε άκμαζαν στις όχθες της σήμερα απλά φιλοξενούν πλοία στη στεριά, και πλήττονται από την ανεργία και την οικονομική ύφεση. Η Αράλη είναι επίσης σοβαρότατα μολυσμένη, κυρίως ως αποτέλεσμα της βιομηχανίας βιολογικών όπλων που λειτουργούσε σε ένα από τα νησιά της, των βιομηχανιών και της απορροής λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.
Το αλάτι που παρασύρει ο άνεμος από τον πυθμένα της αποξηραμένης λίμνης καταστρέφει τις σοδειές, και ο μολυσμένος αέρας και νερό προκαλούν σοβαρά προβλήματα στη δημόσια υγεία στην περιοχή. Η εξαφάνιση της λίμνης έχει προκαλέσει και αλλαγές στο μικροκλίμα της περιοχής, φέρνοντας θερμότερα καλοκαίρια και ψυχρότερους χειμώνες. Μάλιστα, το 2010 γυρίστηκε και ντοκιμαντέρ από την Isabel Coixet το οποίο αποτύπωνε γλαφυρά τη δραματική κατάσταση της λίμνης, με σκοπό “να καταστεί δυνατή η δίκαιη ανάπτυξη και βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων του πλανήτη”.
Το φετινό αρνητικό ρεκόρ οφείλεται επίσης στη μείωση της ποσότητας χιονιού στις κορυφές των γειτονικών βουνών που τροφοδοτούν τη λίμνη, σύμφωνα με στοιχεία της NASA.